اما مدل دیگری که برای شناخت هر چه بهتر عملکرد ذهن آدمی در زمینه کنشها و واکنشهای هیجانی و احساسی به کار گرفته میشود، مدلی است که توسط پل اکمن ارائه شده.
بر اساس این مدل، آدمی دارای دو ذهن است: یک ذهن که فکر میکند و دومی که احساس میکند.
ذهن اول که همان ذهن خردگراست، در مقام درک و فهم عمل میکند و ما نسبتاً به آن آگاهی و تسلط بیشتری داریم و ذهن دوم که ذهن احساسی است که عملکردی تکانشی و قدرتمند دارد و گاهی اوقات غیرمنطقی رفتار میکند که به آن ذهن هیجانی هم میگویند.
در میان عوام، از این دو ذهن با عناوین قلب و مغز/ سر نام برده میشود. اینکه قلب ما در خصوص یک اتفاق چه قضاوتی میکند، متفاوتتر از آن است که مغز ما در مورد آن چه میگوید و ما بسته به موقعیت و ترجیح خودمان یکی از آنها را در اولویت اقدام قرار میدهیم.
البته در عمل قضاوت قلبی وجود ندارد و هر چه هست مربوط به قضاوت بخش احساسی مغز یا همان ذهن هیجانی است که ما آن را به قلب نسبت میدهیم.
در حالت عادی ذهن خردگرای ما تسلط بیشتری بر ذهن هیجانی دارد ولی با توجه به شدت هیجانات و احساسات، گاهی این تسلط کاهش مییابد و کنترل از دست ذهن خردگرا خارج میشود.
در چنین حالاتی ذهن هیجانی بر ذهن خردگرا مسلط شده و ذهن خردگرا عملاً بیاثر میشود.
البته این اتفاق همیشه به ضرر انسان نبوده و بسیاری از اوقات به خصوص قرنها پیش باعث نجات جان او از خطرات و فجایع گوناگون شده است. این مکانیسم به خاطر سرعت بالای عملکرد ذهن هیجانی است.
در غالب موقعیتهای زندگی، این دو ذهن در تعامل و هماهنگی با هم عمل میکنند و همراه بودن دو ذهن با هم لازمه عملکرد درست، عاقلانه و منطقی انسان در موقعیتهای مختلف است.
اما مواقعی هم هست که این دو ناهماهنگ عمل کرده و یکی بر دیگری غالب میشود. البته لازم به گفتن هست که مداربندی این دو ذهن در مغز آدمی هم از همدیگر نسبتاً مستقل بوده و در عین حال در هم تنیدهاند.
حتماً برای شما هم پیش آمده که در برخی موقعیتها احساسات و هیجانهایتان غلیان کرده و اعمالی پیش بینی نشده و گاه غیرمنطقی از شما سر بزند. در چنین مواقعی، ذهن هیجانی به صورت کامل بر ذهن خردگرا غلبه کرده و آن را نادیده میگیرد.
اعمالی که از ذهن هیجانی سرچشمه میگیرند با قطعیت شدید و مشخص همراهاند که حاصل روش جاری و آسانگیر آن در نگریستن به اطراف است که میتواند برای ذهن خردگرا کاملاً مبهوتکننده باشد.
از این رو و با توجه به سرعت بالای ذهن هیجانی در واقع این ذهن رادار ما برای اعلام خطر است.